Fundusze norweskie to bezzwrotna pomoc finansowa, przyznana przez Norwegię, Liechtenstein oraz Islandię nowym państwom członkowskim Unii Europejskiej. Na liście państw objętych pomocą znajduje się wiele krajów nadbałtyckich, ale również kraje Europy Środkowej oraz Południowej. Inicjatywa powstała w 1994 roku, jednak pierwotnie nazywana była Mechanizmem Finansowym. W późniejszym okresie zmieniała jeszcze nazwę, by ostatecznie zyskać określenie Funduszy EOG oraz norweskich.

Jaki jest cel funduszy norweskich?

Wymienione wyżej państwa w 2016 roku doszły do porozumienia z władzami Unii Europejskiej i podpisały Protokół 38c do umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (dalej: EOG). W skład krajów EOG wchodzą właśnie państwa członkowskie UE oraz Liechtenstein, Islandia i Norwegia. W tym samym, wskazanym wyżej, terminie, osiągnięto porozumienie dotyczące Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Podstawowym celem funduszy norweskich jest próba zmniejszenia różnic zarówno gospodarczych, jak i społecznych między poszczególnymi krajami. Dodatkowo, wskazuje się, że fundusze mają również zacieśnić dwustronne stosunki obejmujące beneficjentów i państwa oferujące finansowanie.

Dla kogo fundusze norweskie?

Wśród krajów, które stały się beneficjentami tego rodzaju finansowania w najnowszej edycji (z 2017 roku), wskazać można:

• Polskę,
• Rumunię,
• Portugalię,
• Słowację,
• Słowenię,
• Bułgarię,
• Chorwację,
• Cypr,
• Czechy,
• Estonię,
• Grecję,
• Węgry,
• Litwę,
• Łotwę,
• Estonię.

W każdej edycji programu mogą wziąć udział wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. W zamian za udzielanie bezzwrotnych dotacji, Islandia, Liechtenstein oraz Norwegia otrzymują możliwość uczestniczenia we wspólnym rynku bez jednoczesnego przystępowania do Unii Europejskiej.

W ramach obecnie trwającej, trzeciej już edycji funduszy norweskich, operacje mające na celu wykorzystanie środków są rozplanowane aż do 2024 roku. Jedynie Fundusz Współpracy Dwustronnej zostanie zamknięty rok później.

Kto może pozyskać środki?

W ramach funduszy norweskich oraz EOG, pieniądze są przekazywane państwom członkowskim. Jednak to w kraju dochodzi do faktycznego rozparcelowania środków w zależności od potrzeb.

W tym zakresie, beneficjentami mogą zostać zarówno podmioty prywatne, jak i publiczne, o charakterze komercyjnym bądź niekomercyjnym, a także podmioty nieposiadające osobowości prawnej. Każdorazowo, dla tego typu programów, ustala się dokładny katalog podmiotów uprawnionych do ubiegania się o środki finansowe.